StudioA-Blog

Οι ευρωεκλογές του 1989 συνέπεσαν με την ολοκλήρωση της δεύτερης 4ετίας του ΠΑΣΟΚ και επισκιάστηκαν πλήρως από την ταυτόχρονη διεξαγωγή των κρίσιμων και αμφίρροπων βουλευτικών εκλογών της 18ης Ιουνίου, προσωρινή- όπως αποδείχτηκε- κατάληξη μιας παρατεταμένης πολιτικής κρίσης.
........
Συνεχίζεται...
Η σημασία των ευρωεκλογών υποβαθμίστηκε, έτσι, απόλυτα και από τα τρία κυρίαρχα κόμματα της εποχής. Το ΠΑΣΟΚ, η Ν.Δ. και ο ενιαίος Συνασπισμός που είχε συγκροτηθεί στα τέλη του 1988 και διεκδικούσε ρυθμιστικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις- αφιέρωσαν το σύνολο της προεκλογικής τους εκστρατείας στην εσωτερική πολιτική και στα πολωτικά διακυβεύματά της με επίκεντρο την «κάθαρση». Όπως και το 1981, τα ευρωψηφοδέλτια των δύο μεγάλων κομμάτων στελεχώθηκαν με πρόσωπα που διέθεταν ευρωπαϊκή εμπειρία (ο Γ. Πεσματζόλου ως ανεξάρτητος και η Μ. Γιαννάκου θα τελούν επικεφαλής για τη Ν.Δ., ο Γ. Ρωμαίος και ο Χρ. Παπουτσής για το ΠΑΣΟΚ), χωρίς όμως να προβληθούν ιδιαίτερα κατά την προεκλογική περίοδο. Οι επιλογές αυτές δεν οδήγησαν πάντως σε μια χαλαρή διασπορά ψήφων στη δεύτερη κάλπη των ευρωεκλογών, όπως είχε συμβεί το 1981. Αντίθετα, το εξαιρετικά πολωμένο κλίμα των βουλευτικών εκλογών και κυρίως η ρήξη που ήδη είχε επέλθει στις σχέσεις του ΠΑΣΟΚ με την κομμουνιστική Αριστερά λειτούργησαν αποτρεπτικά για επιλογές «διπλής ψήφου».
7,24% πτώση του δικομματισμού
Τα δύο μεγάλα κόμματα εμφάνισαν βέβαια μειωμένη δύναμη στην κάλπη των ευρωεκλογών, προς όφελος όλων των υπόλοιπων κομμάτων. Συνολικά όμως η πτώση του δικομματισμού (κατά 7,24%) ήταν περίπου η μισή σε σύγκριση με αυτό που είχε καταγραφτεί στην πρώτη εμπειρία «διπλών εκλογών» το 1981. Και το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στην αντοχή που επέδειξε το αμυνόμενο (στην τότε συγκυρία) ΠΑΣΟΚ, το οποίο κατόρθωσε να συσπειρώσει και στις δύο κάλπες τον βασικό πυρήνα των οπαδών του. Σε γενικές γραμμές, η μείωση της δύναμης του ΠΑΣΟΚ κατά 3% κατευθύνθηκε κυρίως προς τα μικρά πασοκογενή κόμματα του Γερ. Αρσένη και του Αντ. Τρίτση και προς τους (πρωτοεμφανιζόμενους) Οικολόγους- Εναλλακτικούς και μόνο περιθωριακά τροφοδότησε την άνοδο του ΣΥΝ. Γεγονός που είχε ως συνέπεια ο ΣΥΝ (παρά την ελαφρά άνοδο σε σύγκριση με τις βουλευτικές εκλογές) να εμφανίσει μείωση της επιρροής, σε σύγκριση με τις ευρωεκλογές του 1984 [15,06% αθροιστικά για ΚΚΕ και ΚΚΕ (εσ.)] και ακόμη περισσότερο με τις ευρωεκλογές του 1981. Σαφής ένδειξη για τη συρρίκνωση της ευρύτερης απήχησης που διέθετε στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 η κομμουνιστική Αριστερά.
Η φιλοευρωπαϊκή στροφή της κοινής γνώμης
Η ΕΝΤΑΞΗ της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα αποτέλεσε τα πρώτα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση αντικείμενο πολιτικής αντιδικίας, η οποία έτεινε να παγιώσει στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 αντιθετικά ιδεολογικά στερεότυπα, άμεσα συναρτημένα με τις πολιτικές και κομματικές προτιμήσεις. Το γεγονός αυτό καταγράφτηκε ήδη από τις πρώτες έρευνες του Ευρωβαρόμετρου όπου συμμετείχε και η Ελλάδα (από τα τέλη του 1980), οι οποίες αποτύπωσαν μια αμφίθυμη και διχασμένη κοινή γνώμη. Ειδικότερα όταν οι ερωτήσεις αφορούσαν τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, οι θετικές γνώμες διαμορφώνονται περί το 40%, ενώ υπήρχε ένας ισχυρός αρνητικός πυρήνας (περίπου το 20% θα επιθυμούσε ακόμα και τη διάλυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας) και ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού παρέμενε επιφυλακτικό ή ουδέτερο. Η κατανομή αυτή των απόψεων της κοινής γνώμης διατηρήθηκε για μια ολόκληρη πενταετία με μικρές μόνο αλλαγές, οι οποίες αφορούσαν κυρίως τη σταδιακή αποδυνάμωση του αρνητικού πυρήνα που έτεινε να περιοριστεί μεταξύ 10% και 15%.
Η φιλοευρωπαϊκή στροφή της ελληνικής κοινής γνώμης άρχισε από τα τέλη του 1986, όταν είχε παγιωθεί η αίσθηση ότι η συμμετοχή στην ΕΟΚ ωφέλησε την Ελλάδα (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα κ.τ.λ.). Κατά τη διετία που ακολούθησε (1987-1988) η μεταστροφή προσέλαβε ραγδαίους ρυθμούς και, έτσι, από τις αρχές του 1989 οι δείκτες αποδοχής, ακόμα και στην απαιτητικότερη εκδοχή τους, ξεπέρασαν το 60%, ενώ ο αρνητικός πυρήνας συρρικνώθηκε σε επίπεδα που δεν υπερέβαιναν το 10%. Σύμφωνα μάλιστα με τον απλούστερο και κλασικότερο δείκτη που χρησιμοποιεί το Ευρωβαρόμετρο- αν η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα αποτελεί «κάτι καλό» ή κάτι κακό»- το 70% όσων απαντούν τοποθετούνταν το 1989 στον θετικό πόλο και μόνο το 6% στον αρνητικό.
Μαζική υποστήριξη
Η μεταστροφή της κοινής γνώμης προς μια μαζική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τα τέλη της δεκαετίας του ΄80 μετέτρεψε μια σχετικώς «ευρωσκεπτιστική» χώρα, όπως ήταν έως τότε η Ελλάδα, σε έναν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της ευρωπαϊκής προοπτικής, με όλους τους δείκτες που αναφέρονται στην αποδοχή και υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταγράφονται σε σταθερά υψηλότερο επίπεδο σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ο ξαφνικός «ευρωπαϊκός έρωτας» που κορυφώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, υποχώρησε ελαφρώς στη συνέχεια, με αντίστοιχη διεύρυνση του χώρου των ουδέτερων κρίσεων, χωρίς πάντως η εξέλιξη αυτή να μεταβάλει την ευρύτερη αποδοχή της Ε.Ε. Τα οφέλη από τη συμμετοχή της Ελλάδας αναγνωρίζονται αβίαστα, αλλά η συναισθηματική ταύτιση παραμένει ελλειμματική.
Πτώση του (ενιαίου) ΣΥΝ και στα αστικά κέντρα και στα «κάστρα» της Αριστεράς
Η ΠΤΩΣΗ της επιρροής του ΣΥΝ, σε σύγκριση με τις ευρωεκλογές του 1984, εντοπίζεται σχεδόν στο σύνολό της στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα (πρωτεύουσα και Θεσσαλονίκη) καθώς και σε ορισμένα παραδοσιακά προπύργια της κομμουνιστικής Αριστεράς (Λέσβος, Λευκάδα, Μαγνησία κ.λπ.). Άμεση αντανάκλαση μιας γενικότερης αποδυνάμωσης του ιστορικού προσδιορισμού που χαρακτήριζε την εκλογική βάση της κομμουνιστικής Αριστεράς, με αναφορά στις διαιρετικές τομές του Εμφυλίου.
Η σύγκριση του εκλογικού χάρτη του ΣΥΝ στις ευρωεκλογές του 1989 με τον αντίστοιχο χάρτη της ΕΔΑ στις εκλογές του 1963 είναι αποκαλυπτική.
Στα περισσότερα παραδοσιακά προπύργια, η πτώση είναι κατακόρυφη όπως και στο σύνολο της Κεντρικής Μακεδονίας.
Η εξίσωση των εκλογικών ποσοστών στις δύο αυτές αναμετρήσεις αποτέλεσε, επομένως, μια τελική συνισταμένη αντίρροπων μετασχηματισμών.
Έτσι κι αλλιώς, όμως, ο ιστορικός προσδιορισμός της κομματικής ταύτισης με την κομμουνιστική Αριστερά θα δεχτεί ένα νέο ισχυρό πλήγμα με την κατάρρευση του Τείχους και τη νέα διάσπαση του ΚΚΕ το 1991.
4 ευρωβουλευτές με τον Συνασπισμό
Στις ευρωεκλογές του 1989 ο (ενιαίος)
ΣΥΝ εξέλεξε τρεις ευρωβουλευτές εκ μέρους του ΚΚΕ- τον Βασίλη Ευφραιμίδη, τον Αλέκο Αλαβάνο (που παρέμεινε στον ΣΥΝ μετά το 1991) και τον Δημήτρη Δεσύλα (που προσχώρησε στο ΝΑΡ)- και έναν εκ μέρους της ΕΑΡ, τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη.
Ο Μιχ. Παπαγιαννάκης παρέμεινε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επί 15 χρόνια με ιδιαίτερα αγωνιστική παρουσία και σημαντικό έργο.
Το πλούσιο αρχείο του από τη θητεία του στην Ευρωβουλή, ταξινομημένο και ψηφιοποιημένο, βρίσκεται σήμερα στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ).


Από: http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4518803&ct=1