StudioA-Blog

Το εικοσιτετράωρο στο Όρος υπολογίζεται σύμφωνα με το βυζαντινό ημερολόγιο, που μετακινείται κατά τις εποχές του έτους ούτως, ώστε η ανατολή να συμπίπτει κατά το δυνατόν με την ώρα μηδέν.
Κατά αρχήν το εικοσιτετράωρο του μοναχού υποτίθεται ότι διαιρείται σε τρία ίσα οκτάωρα μέρη, που αφιερώνονται αντίστοιχα στην προσευχή, την εργασία και την ανάπαυση, Υπάρχουν όμως είδη απασχολήσεως τα οποία μπορούν να υπαχθούν σε περισσότερα από ένα οκτάωρο. Π.χ. Η μελέτη, η οποία είναι ταυτόχρονα και προσευχή και ανάπαυση και εργασία. Εξ άλλου κατά τα είδη του βίου παρατηρούνται διαφοροποιήσεις στις λεπτομέρειες.

Γενικά μπορούμε να υπολογίσουμε ότι στις συνήθειες της ημέρας οι μοναχοί αφιερώνουν στην προσευχή 7 ώρες, στην εργασία 7 ώρες, στην ανάπαυση 7, στην μελέτη 1,5 και στα γεύματα 1,5. Οι κοινοβιακές Μονές κατά το 24ωρο διαθέτουν στον ύπνο το χρονικό διάστημα 5,30-6,30 π.μ., 2-3 μ.μ. και 8μ.μ.-1π.μ. κατά το κοσμικό ωρολόγιο.

Οι μοναχοί δεν έχουν άλλη ψυχαγωγία πλην της θέας των αναλλοίωτων ή κυκλικώς επανερχομένων στοιχείων του ουρανού, του ωκεανού και των βουνών , κυρίως δε, επαρκής και αναντικατάστατος « η εν τη προσευχή και τω ιδρώτι κοινωνία μετά του Θεού και των αδελφών».

Δια την καθημερινή τους άσκηση και τον πνευματικό τους αγώνα οι Μοναχοί έχουν σαν όργανά τους την προσευχή, τον σταυρό και το κομποσκοίνι τους. Για αυτό ο επισκέπτης θα αντικρίσει παντού διάφορα σχήματα και μεγέθη σταυρών, γιατί είναι το κυριότερο όπλο των Μοναχών κατά του διαβόλου. Έτσι συναντούμε σταυρούς σε εξωτερικές και εσωτερικές διακοσμήσεις σε κτίρια, σε τοιχογραφίες, σε μικρογραφίες, σε σχήματα Μοναχών, σε πόρπες ζωνών , σε κεντήματα, σε κανδήλες, σε τέμπλα , σε παράθυρα, σε φεγγίτες, σε καμπαναριά , σε καπνοδόχους, σε μεγάλους βράχους, σε χαλκογραφίες, σε τάφους, σε σύνορα ιερών Μονών, σε ιερά άμφια κ.α.

Γενικά η τροφή των αγιορειτών μοναχών είναι πολύ λιτή και περιορίζεται συνήθως στο ψωμί, το λάδι, το κρασί, τις ελιές ,τα όσπρια και τα λαχανικά. Το κρέας σπανίζει στο Όρος και από τα κοινόβια λείπει εντελώς. Οι ασκητές στην έρημο περιμένουν από τους περαστικούς να τους στείλουν ή να τους αφήσουν κάτι, συνήθως παξιμάδια και καμιά ελιά.

Οι Μονές στον Άθω διατηρούν το παλιό έθιμο της φιλοξενίας για κάθε επισκέπτη τους . Πολλοί προσκυνητές ή εργάτες στο Όρος , ιδίως κατά τους θερινούς μήνες , βρίσκουν ύπνο και τροφή σε αυτές εντελώς δωρεάν.

Εργασία
Οι μοναχοί στις Μονές, που σήμερα φτάνουν τους 2.500 περίπου, αναλαμβάνουν τα διάφορα διακονήματα , που τους αναθέτουν οι προϊστάμενοί τους. Έτσι φροντίζουν για την τέλεση της λατρείας, τη διαφύλαξη των κειμηλίων, την εξυπηρέτηση των αδελφών και των προσκυνητών κ.λ.π.


Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ο αριθμός των μοναχών σήμερα στις περισσότερες από τις αγιορείτικες Μονές είναι δυσανάλογος προς τις πολλές υπηρεσίες και είναι συνηθισμένο το φαινόμενο ένας μοναχός να εκτελεί δύο ή και περισσότερες από αυτές. Για αυτό πολλές από τις Μονές αναγκάζονται να παίρνουν λαϊκούς για διάφορες εξωτερικές κυρίως εργασίες.

Παραθέτουμε μερικά από τα διακονήματα των μοναχών:

Πυλωρός ή πορτάρης: μένει σε ιδιαίτερο δωμάτιο μέσα από τη μεγάλη πύλη της Μονής. Ελέγχει με προσοχή τα διαμονητήρια των επισκεπτών και τους οδηγεί στο αρχονταρίκι.

Αρχοντάρης: δίνει φαγητό στους ξένους προσκυνητές και φροντίζει για τον ύπνο τους. Καμιά φορά τον βοηθάει ένας ακόμη μοναχός, ο παραρχοντάρης.

Κωδωνοκρούστης ή καμπανάρης: χτυπάει το σήμαντρο και τις καμπάνες στις διάφορες εκκλησιαστικές ακολουθίες και εορτές.

Εκκλησιαστικός ή εκκλησιάρχης: υπεύθυνος για την προετοιμασία του ναού πριν από τις ακολουθίες.

Βηματάρης: φυλάει τα άγια λείψανα στο ιερό βήμα και τα βγάζει σε όσους από τους επισκέπτες ζητούν να τα προσκυνήσουν.

Τυπικάρης: υπηρετεί ως τελετάρχης μέσα στο ναό και υποδεικνύει στους ψάλτες τα τροπάρια και τα αναγνώσματα της ημέρας.

Αναγνώστης ή διαβαστής: διαβάζει τα αναγνώσματα στο ναό ή στην κοινή τράπεζα.

Επιστημονάρχης: Ο επόπτης διαφόρων διακονημάτων.

Τραπεζάρης: υπεύθυνος για την τράπεζα και την ετοιμασία της.

Μάγειρας: ετοιμάζει το φαγητό στην εστία ( μαγειρείο ) της Μονής.

Μάγκιπας: ο φουρνάρης που ψήνει το ψωμί στο μαγκιπείο ( φούρνο ) .

Δοχειάρης: διαχειριστής στο δοχειό, δηλαδή, στην αποθήκη.

Νοσοκόμος: φροντίζει για τους γέροντες όταν πια δεν μπορούν να εργασθούν και να κινούνται μόνοι τους . Συνήθως νοσοκομείο και γηροκομείο συστεγάζονται και λειτουργούν μαζί.

Βιβλιοφύλαξ ή Βιβλιοθηκάριος: έχει τα κλειδιά της βιβλιοθήκης, για την οποία είναι υπεύθυνος.

Σκευοφύλακας: υπεύθυνος για το συνοδικό , όπου συνεδριάζουν οι προϊστάμενοι των Μονών.

Προσμονάριος: φροντίζει, όπου υπάρχει θαυματουργή εικόνα της Παναγίας , για το παρεκκλήσι της και την εικόνα, ψάλλει τις παρακλήσεις και δέχεται τις προσφορές των προσκυνητών.

Βορδονάρης ή χατλάρης: φροντίζει τους σταθμούς και τα ζώα της Μονής.

Βαγενάρης: Ο υπεύθυνος του βαγεναρίου (κρασαριού) .

Κουρτζής: Ο υπεύθυνος για το δάσος της Μονής.

Πηγή: "Εμπειρίες από τον αμίλητο κόσμου του Άθω", Νικόλαος Ζαχαριάδης